නාවලපිටියේ අරියවංශ හිමි
අපගේ සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ ලෝකයට පහළ නො වුණ කාලයකත් ඇතැමුන් සිල් රකිනවා. ඒ ආකාරයට සිල්වත්ව වාසය කරන අය සමාධියත් උපදවා ගන්නවා. බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් පහළ වුණායින් පස්සෙත් සීලය තිබෙනවා. මිනිසුන් සීලය සමාදන් වෙනවා. බොහෝ අය ඒ සීලය ආරක්ෂා කරනවා. ඒ සීලය මුල් කරගෙන සමාධිය ඇති කර ගන්නවා. ඒ දෙකේ වෙනස මොකක් ද? බුද්ධ ශාසනයක් මුල්කරගෙන සීලය ආරක්ෂා කරන පුද්ගලයාට ඒ සීලය මුල්කරගෙන සමාධිය දියුණුවෙන පුද්ගලයාට සංසාරයෙන් නිදහස් වීම පිණිස අවස්ථාව ලැබෙනවා. ඔහු සංසාරෙන් නිදහස් වීමේ මඟට එනවා. බුද්ධ ශාසනයක් නැති කාලෙක සීලය තිබෙනවා, සමාධියත් උපදවා ගන්නවා. නමුත් එතැන සංසාරෙන් නිදහස්වීමට ඉඩක් නැහැ. අවකාශයක් නැහැ. සංසාරෙන් නිදහස් වීමේ මඟට ඒමට අවස්ථාවක් නැහැ.
එහෙනම් අප ධර්මය ඇසුවා, ධර්මය ඉගෙන ගත්තා, ධර්මයේ හැසිරීමෙන් යුක්තව වාසය කරනවා. නමුත් අපටත් සංසාරයෙන් නිදහස්වීමේ භාග්‍යය අහිමිවෙන්නට බැරිද? ඒක වෙන්නට පුලුවන්. බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් පහළ වූ යුගයක පවා සිල්වන්ත පුද්ගලයාට සමාධිය උපදවා ගත්ත පමණින් නිවන් මඟ මුණ නො ගැහී තිබෙන්නටත් පුළුවන්. එහෙනම් අප ලොකුª කල්පනාවකින් ලොකු වැටහීමකින් කටයුතු නො කළොත් අපට බුද්ධ ශාසනයේ ලැබුණ ලාභය අත්කර ගන්නට බැරිවෙනවා. අප සීලයට ආපු පමණින් සමාධියක් උපදවා ගත්ත පමණින් බුද්ධ ශාසනය සම්පූර්ණ කර ගත්තා වෙනවද? නැහැ. අප විසින් අන්න ඒ වෙනස හඳුනා ගත යුතුයි. මේ ලැබුණ අවස්ථාව අත්නොහැර සීලය සමාධිය තහවුරුකර ගැනීම පිණිස අප විසින් කළයුත්තේ මොකක් ද? ඒ සීලය පරිපූර්ණ වශයෙන් පිරිසුදුකර ගැනීමට උත්සාහ කිරීමයි.
ඒ සීලය පරිපූර්ණ වශයෙන් පිරිසුදු කර ගත් පුද්ගලයාට පමණයි නිවන් මඟට දොර විවර වෙන්නේ. නැත්නම් බුද්ධ ශාසනයෙන් එපිටත් සිල් රකින අය ඉන්නවා. ඒ සීලය පිහිට කොට සමාධියක් උපදවා ගන්නවා. නමුත් නිවන් මඟ වැඩීමක් නැහැ. අප විසින් සීලය පරිපූර්ණ වශයෙන් පිරිසුදු කර ගන්න කල්පනා කළ යුතුයි. ඒ සඳහා අප ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පෙන්වාදුන් වැඩපිළිවෙල මනාකොට හඳුනාගෙන අනුගමනය කරන්නට ඕන. එයට කියනවා “සීල විසුද්ධිය” කියා. සීල විසුද්ධිය කියා කියන්නේ පරිපූර්ණ වශයෙන් සීලය පිරිසුදු කර ගැනීම යි.
භාග්‍යතුන් වහන්සේ නමක් නැති කාලෙක ඒ බුද්ධ ශාසනයක් නො පවතින කාලයක සිල්වත් අය හිටියා. ඒ අය සීලය මුල්කරගෙන සුගති ලෝකවල ඉපදුණා. නමුත් ඒ පින අවසන් වූවට පස්සේ ඔවුන් නැවත වරක් දුගති ලෝකවල උපදින්නේ එසේ සීලය පරිපූර්ණ වශයෙන් පිරිසුදුවෙලා නැති නිසයි. සීලය නැවත අපිරිසුදු නොවන ලෙස පිරිසුදුකර ගතහොත් නැවත දුගතියේ ඉපදීමක් නැහැ. ඔහුට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ගෞරවයෙන් ඇසුරු කිරීමේ අවස්ථාව උදාවෙනවා. එයයි නිවන් මඟේ ආරම්භය. ඒ නිසා අප සීලය පරිපූර්ණ වශයෙන් පිරිසුදුකර ගන්නට වෑයම් කරන්නට ඕන. ඒ සඳහා ධර්මයේ පෙන්වා දී තිබෙන වැඩපිළිවෙල මනාකොට අනුගමනය කරන්නටත් ඕන. අප එසේ අනුගමනය කළා නම් ලොකු දෙයක් ජීවිතයට කර ගත්තා වෙනවා. අපේ මුළු ජීවිත කාලයේදීම හෝ මහන්සිවෙලා වෑයම් කරලා අප විසින් ඉටුකරගන්නට කැමැති විය යුත්තේ සීලය නො පිරිහෙන ලෙස පිරිසුදු කර ගැනීම යි. කොහොමද එය කරන්නේ? සේඛ බල පුරුදුකර ගැනීමෙන්, දියුණුකර ගැනීමෙන් පමණයි සීලය පිරිසුදු වෙන්නේ. සේඛබල පිරෙනවිට සීලය අපිරිසුදුවෙන්ට පටන් ගන්නවා. සේඛබල දියුණු වෙන්ට දියුණු වෙන්ට සීලය දියුණු වෙනවා. එවිට ඔහුගේ සීලය අපිරිසුදු නොවන දෙයක් බවට පත්වෙනවා.
සේඛබල කියන්නේ ශ්‍රද්ධාව, පවට ලජ්ජාව, පවට භය, වීර්යය, ප්‍රඥාව යි. මේ කාරණා පහ දියුණුකර ගතහොත් සීලය අපිරිසුදු නොවන මට්ටමට දියුණුකර ගන්නට පුළුවන්කම තිබෙනවා. එසේනම් සේඛබල දියුණුකර ගන්නට නම් සේඛබල අප තුළ උපදවා ගන්නට ඕනෑ. අපේ ජීවිතයට සේඛබල ඇති කර ගන්නේ කොහොම ද? සේඛබල ඇති කරගන්නට නම් පිරිසත් සමග සමගි සම්පන්නව වාසය කරමින් ඒ අය උදෙසා උපකාර කරමින්, වාසය කරන්නට ඕන. එවිට සේඛබල දියුණුවෙනවා. සංවරභාවය ඇතිවන අයුරින් එකිනෙකාට උපකාර කරමින් වාසය කරන්නට ඕන. ඒ සඳහා එකිනෙකාට ගරුසරු ඇතිව වාසය කරන්නට ඕන. ඒ ඇතිවන සේඛබල දියුණු කර ගන්න පුළුවන්කම තිබෙන්නේ ඒ ධර්මයේ සඳහන් ප්‍රතිපදාව පුරුදු කර ගැනීමෙන්.
එකිනෙකාට උපකාර කිරීම මුල් කරගෙන අප තුළ සංවරකම ඇතිවෙන්නේ නැත්නම් සේඛබල ඇතිවෙන්නේ නැහැ. තමා තුළ සංවරකම ඇතිවෙන ආකාරයට අප එකිනෙකාට උපකාර කරන්නට ඕන. අප සංවර වන ආකාරයට අන් අයට උපකාර කරන්නේ කොහොම ද? මෛත්‍රී සහගත කාය කර්ම, වචී කර්ම, මනෝ කර්ම ඇති කරගන්න ඕන. ඒ ආකාරයට උපකාර කරන පුද්ගලයා සංවර වෙනවා. ඒ සඳහා මෙත්තා කරුණා, මුදිතා උපේක්ෂා කියන ඒ සතර බ්‍රහ්ම විහරණවලින් යුතුව වාසය කරන්නට ඕන. යම් කෙනෙකුට මෛත්‍රී සහගත සිතින් උදව් කළොත් ඒ නිසා තමන් සංවරවීමට පටන් ගන්නවා. ඒ වගේ ම කරුණාවෙන් යුක්තව මුදිතාවෙන් උපේක්ෂාවෙන් එකිනෙකාට උපකාර කරන කොට තමාව සංවර වීමට පටන් ගන්නවා.
අප වත්පිළිවෙත් කරනවා. මිදුල් අතුගානවා, වැසිකිළි සෝදනවා, නිවාස පිරිසුදු කරනවා. ඒ කටයුතු මුල්කරගෙන අන් අයට උපකාරයක් වෙනවා. ඒ උපකාරය අප තුළ සංවරවීම ඇතිවන ආකාරයට කරන්න පුළුවන්. එසේනම් කරුණාව, මෛත්‍රීය, උපදවාගෙන ඒ කටයුතු කළොත් අප සංවර වෙනවා. එසේ නැතිව අමනාපයෙන් අකැමැත්තෙන් අන් අයට උපකාර කළොත් සංවර වෙන්නේ නැහැ. එකට එක කරන ගතිය උපදිනවා. ගැටෙන හැඟීම් අකැමැති සිතිවිලි උපදිනවා. වංචා සහගත හැඟීම් උපදිනවා. අපට අකුසල් වැඩෙන ආකාරයට අන් අයට උපකාර කරන්න පුළුවන්. යම් යම් කටයුතු කරපු පමණින් ම කුසල් උපදින්නේ නැහැ. අප සමහර වෙලාවට ගොඩාක් වැඩ කරනවා. දවස පුරා වැඩ කරනවා. නමුත් කුසල් ඉපදිලා නැහැ. ඒ අකැමැති හිත ඉපදිලා තිබෙන්නේ. එක්කෝ ඔහු වැඩකට ඇලිලා ගිහිල්ලා, නැත්නම් පිරිසට ඇලිල ගිහිල්ලා එහෙම නැත්නම් ගැටුණු සිතින් වැඩ කරනවා. එහෙම කෙනෙක් තුළ කුසල් වැඩෙන්නේ නැහැ. ඔහු තුළ සංවරභාවය හට ගන්නේ නැහැ. සේඛබල උපන්නට තිබෙන ඉඩකඩ නැතිවෙලා යනවා. යම් පිරිසක් සංවර වෙන ආකාරයට කුසල් සිතින් වත් පිළිවෙත් කරනවානම් ඒ පිරිස එකිනෙකා කෙරෙහි ගරුසරු ඇතිව වාසය කන්න ඕන. මෛත්‍රීය, කරුණාව, උපේක්ෂාව ආදී කුªසල් සිතිවිලි උපදවාගෙන එකිනෙකාට උපකාර කරන්නට එවිට පෙළඹෙනවා. එය ධර්මතාවයක්.
අප කල්‍යාණ මිත්‍ර ඇසුර අත්හැර ගන්නේත් නුවණින් කල්පනා නො කිරීම නිසාම යි. ඒ නුවණින් කල්පනා කිරීමේ හැකියාව වැහිලා යන්නේ රාගය, ද්වේශය, මෝහය මුල්වෙලා. කෙනෙකුට රාගය ඉපදිලා සිල් බිඳුනාම මගේ සිල් බිඳුනා කියා ඒක හඳුනා ගන්නවා. ද්වේශය ඉපදුණාම ඒකත් හඳුනා ගන්න පුළුන්කම තිබෙනවා. මට කේන්ති ආවා. මම බැන්නා කියලා. නමුත් මෝහය කියන්නේ කලක් ගිහිල්ලවත් හඳුනා ගන්න ඉතා ම අමාරු එකක්. මෝහය මුල්කරගෙන තමා මාන්නය කියන අකුසලය අපට ඇතිවෙන්නේ. මෝහයෙන් මුලා වුණොත් මාන්නයට හිත යට වුණොත් ඔහුට කල්‍යාණ මිත්‍ර ඇසුර නැතිවෙලා යනවා. ඒනිසයි කල්‍යාණ මිත්‍ර ඇසුර අපට අවශ්‍ය වෙන්නේ.
අප මේ ධර්මය පුරුදුකරගෙන යනවිට අපට සතුට සොම්නස පී‍්‍රතිය ඇතිවෙනවා. එවිට ඒ සතුට සොම්නස ඉපදුණේ කුමක් මුල්කරගෙන ද? අප ධර්මය කියන විට ධර්ම දේශනාවක් ශ්‍රවණය කරනවිට ධර්මය කතාකරන විට අපට සතුටක් උපදිනවා. ඒ වගේ ම භාවනාවක් කරන විට සැපයක් ඇතිවෙනවා. ඇයි ඒ? කල්‍යාණ මිත්‍ර ඇසුර, සද්ධර්ම ශ්‍රවණය, යෝනිසෝමනසිකාරය, ධම්මානුධම්ම පටිපදාව කියන්නේ සැප උපදවන කරුණු හතරක්.
මේ සෝතාපත්ති අංග හතර හඳුනාගන්න බැරි කෙනාට ධර්ම මාර්ගයේ ඉදිරියට යාමක් සිදුවෙන්නේ නැහැ. ඔහු කෙලෙස්මයි වඩන්නේ. මාන්නයම වඩනවා. ඔහු නුවණින් විමසල කරුණු තේරුම් ගන්නේ නැති නිසා ශ්‍රද්ධාවට එන්න අපහසුයි. ශ්‍රද්ධාව උපදවා ගන්න බැරිවෙනවා. එනිසා ඔහුට හිරි ඔතප්, ලජ්ජා, භය උපදින්නේ නැහැ. වීර්යය උපදින්නේ නැහැ. ප්‍රඥාව උපදින්නේ නැහැ. ඔහුට සේඛධර්ම උපදවා ගන්න බැරිව යනවා.
ඒනිසා අප කල්‍යාණ මිත්‍ර ඇසුර අතනොහැරෙන ආකාරයට ජීවිතයට සමීප කර ගැනීමට කල්පනා කළ යුතුයි. නුවණ පාවිච්චි කළ යුතුයි. කැමැත්ත උපදවාගෙන වාසය කළ යුතුයි. මේක අමාරු වැඩක්. තව කෙනෙකුගෙන් අසා වැඩ කරනවා කියන එක අමාරුයි. විමසනවා කියන එක අමාරුයි. මේ වගේ මාන්නයක් අපේ හිත් තුළ තියෙනවා. එනිසයි කලක් තිස්සේ අප සසරේ ගියේ. මේක කොහොමද කරන්නේ කියා අහන්න කෙනෙකුට අමාරුයි. එතරම්ම මේ හිත ජඩයි. තව කෙනෙකුගෙන් විමසන්නට අහන්නට කැමැති නැහැ. මේක තමා ඉස්මතු කර “මම දන්න කෙනා” කියන අදහස. ඒ අදහසේම වැජඹෙන්නට තමා මේ හිත කල්පනා කරන්නේ. ඒ නිසා අප එය අඳුනාගෙන කල්‍යාණ මිත්‍රයා අඳුනා-ගෙන ඔහුට නැඹුරු වූ සිතින් වාසය කරන්නට පුරුදු වුණොත් අපට මේ ධර්මය පුරුදු කරනවිට උපදින සැප සොම්නස ඒ ආකාරයට ලැබුණේ කියා කල්පනා කරන කොට විතරයි. එතනැම කළගුණ සැලකීම උපදිනවා. ඔහු ක්‍රමක ක්‍රමයෙන් දියුණුවට යනවා.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශික්ෂාපද පැනවූයේ ඇයි?
අප ධර්මය ඉගෙන ගනිද්දීත්, සීලයක් සමාදන් වෙලා පුරුදු කරද්දීත්, බණ භාවනා හුරුවීමෙනුත් අපට ආඩම්බරය ඇතිවෙනවා නම් ධර්මය නිසා අපට භය තැතිගැනීම නම් උපදින්නේ, ඒ තිසරණයේ පිහිට අප අත්කරගෙන නැහැ කියා තේරුම්ගත යුතු යි.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සම්බුද්ධත්වයෙන් පසු අටවෙනි වස්සානය ගත කළේ වේරඤ්ජාව කියන ප්‍රදේශයේ. ඒ සමඟ සාරිපුත්ත, මොග්ගල්ලාන මහරහතන් වහන්සේලා ප්‍රමුඛ රහතන් වහන්සේලා පන්සිය නමක් ද එහි වැඩ සිටියා. ඒ කාලයේ දී සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේට කල්පනාවක් ඇතිවුණා. “කවර භාග්‍යවතුන් වහන්සේලාගේ ශාසනයද චිරාත් කාලයක් පැවතුණේ?” කවර භාග්‍යවතුන් වහන්සේලාගේ ශාසනය ද කෙටි කලකින් නැතිවෙලා ගියේ? කියල. ඊට පස්සේ භාවනාවෙන් නැඟී සිටි සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මුණගැහිල වන්දනා කර අසා සිටිනවා, “ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මම විවේකීව ඉන්න විට මට මේ වගේ අදහසක් ඇති වුණා. ඒ තමයි “කුමන භාග්‍යවතුන් වහන්සේලාගේ ශාසනයද චිරාත් කාලයක් පැවතුනේ? කෙටි කලකින් නැතිවෙලා ගියේ කුමන භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශාසනයද? කියා. ස්වාමීනී භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මේ කාරණය අපිට කියා දෙන සේක්වා කියල.
ඒ වෙලාවේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළා, “පින්වත් සාරිපුත්ත, විපස්සී, සිඛී, වෙස්සභු කියන සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේලාගේ ශාසන චිරාත් කාලයක් පැවතුණේ නැහැ. ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේලාගේ පිරිනිවන් පෑමෙන් පසු, ඒ වගේම ඒ සම්මුඛී ශ්‍රාවකයින් වහන්සේලාගේ පිරිනිවීමත් සමඟම ඒ ශාසනය අතුරුදහන් වෙලා ගියා. පසුව ඒ ශාසනයට පැමිණි භික්ෂූන් වහන්සේලා, ශාසනය අතුරුදහන් වෙන්ට කටයුතු කළා. ඒ වගේ ම කකුසඳ, කෝණාගමන, කාශ්‍යප කියන භාග්‍යවතුන් වහන්සේලාගේ ශාසන, ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑමෙන් පසුත්, ඒ සම්මුඛී ශ්‍රාවකයින් වහන්සේලාගේ පිරිනිවන් පෑමෙන් පසුත් බොහෝ කලක් පැවතුණා.
ඊට පස්සේ සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ අසා සිටියා, “ස්වාමීනී භාග්‍යවතුන් වහන්ස, විපස්සී, සිඛී, වෙස්සභු කියන ඒ සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේලාගේ ශාසන, ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේලාගේ පිරිනිවීමෙන් පසු, ඒ සම්මුඛී මහරහතන් වහන්සේලාගේ - පිරිනිවීමෙන් පසු අතුරුදහන්වීමට හේතුව? කාරණය මොකක් ද? ඒ වගේ ම ඒ කකුසඳ, කෝණාගමන, කාශ්‍යප කියන සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේලාගේ ශාසන ද ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේලාගේ පිරිනිවීමෙන් පසුවත්, ඒ සම්මුඛී ශ්‍රාවකයින් වහන්සේලාගේ පිරිනිවීමෙන් පසුවත් චිරාත් කාලයක් පැවතීමට හේතුව , කාරණය මොකක්ද ? කියා.
ඊට පස්සේ අපගේ බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරනවා, “පින්වත් සාරිපුත්ත, විපස්සී, සිඛී, වෙස්සභූ කියන ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේලා මේ නවාංග ශාස්තෘ ශාසනය බොහෝ විස්තර වශයෙන් දේශනා කළේ නැහැ. ඒ වගේම උන්වහන්සේලා භික්ෂූන් වහන්සේලා උදෙසා ශික්ෂාපද පැණෙව්වේ නැහැ. ඒ වගේ ම උන්වහන්සේලා ප්‍රාතිමෝක්ෂය දේශනා කිරීමට පණවා වදාළේ නැහැ. මෙන්න මේ කාරණා හේතු කරගෙන උන්වහන්සේලාගේ පිරිනිවීමෙන් පසු, ඒ සම්මුඛී ශ්‍රාවකයින් වහන්සේලාගේ පිරිනිවීමෙන් පසු ඒ ශාසන අතුරුදහන් වුණා. නමුත් කකුසඳ, කෝණාගමන, කාශ්‍යප කියන ඒ සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේලා, මේ නවාංශ ශාස්තෘ ශාසන විස්තර වශයෙන් දේශනා කළා. ඒ වගේ ම සංඝයා වහන්සේලා උදෙසා ශික්ෂාපද දේශනා කළා. ශික්ෂා පද පැනෙව්වා. ඒ ශික්ෂාපද ගැන කියා දුන්නා. ඒ වගේ ම ප්‍රාතිමෝක්ෂය දේශනා කිරීම ද අනුදැන වදාළා. මෙන්න මේ කාරණා තුන මුල්කරගෙනයි ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේලාගේ බුද්ධ ශාසනය උන්වහන්සේලාගේ පිරිනිවීමෙන් පසුත්, ඒ සම්මුඛී මහරහතන් වහන්සේලාගේ පිරිනිවීමෙන් පසුත් බොහෝ කලක්,චිරාත් කාලයක් පැවතුණේ, ම කියල.
ඊට පස්සේ සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් ඉල්ලා සිටිනවා, “ස්වාමීනී භාග්‍යවතුන් වහන්ස, එහෙනම් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ පිහිටුවා වදාළ බුද්ධ ශාසනයත් චිරාත් කාලයක් පැවතීම පිණිස, ශික්ෂාපද පණවන සේක්වා. ප්‍රාතිමෝක්ෂය පණවන සේක්වා” කියා. ඊට පස්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළා. “පින්වත් සාරිපුත්ත, දැන්මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශික්ෂාපද පනවන්නේ නැහැ. ඒකට නියම කාලය උදාවෙනවා. අන්න එහෙම නියමිත කාලය උදාවෙන තෙක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශික්ෂාපද පනවන්නේ නැහැ කියල. ඊට පස්සේ සම්බුද්ධත්වයෙන් අවුරුදු විස්සක් ගතවුණායින් පස්සේ තමයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ශික්ෂාපද පනවන්නට පටන් ගත්තේ.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කුමන අරමුණක් මුල්කරගෙනද මේ ශික්ෂා පද පැනෙව්වේ කියල. දැන් ඔබ සියලු දෙනා මේ ශික්ෂා පද සමාදන් වෙලා ඒ ශික්ෂා පද වලට පැමිණ වාසය කරන්ට කැමැත්තෙන් තමයි සිටින්නේ. එතකොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශික්ෂා පද පැනෙව්වේ කුමක් අරමුණු කරගෙනද? මේ ශික්ෂාපද මේ අය සමාදන් වෙලා ආඩම්බර වෙත්වා. ජනයා අතර ප්‍රසිද්ධ වෙත්වා. ජනපි‍්‍රය අය බවට පත්වේවා, ඉස්සර වෙලා ශික්ෂා පද සමාදන් වූ පිරිස පස්සේ ශික්ෂා සමාදන් වූ කට්ටියගෙන් ගරුසරු ලබත්වා, ආදි දේ සඳහා ද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශික්ෂා පද පනවා වදාළේ?
එතකොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඒ නවාංග ශාස්තෘ ශාසනය පිහිටුවා වදාළේ කුමක් අරමුණු කරගෙන ද? ඒ ශික්ෂා පද පැනෙව්වේ කුමක් අරමුණු කරගෙන ද? ඒ ප්‍රාතිමෝක්ෂය දෙසීම පැනෙව්වේ කුමක් අරමුණු කරගෙන ද? අප ඒ අර්ථයටයි පිවිසිලා වාසය කරන්නට ඕන. ඒ අර්ථයට පිවිස වාසය නො කළොත් අප අනර්ථය කරාමයි, වැනසීම කරාමයි යන්නේ.
ඒ නිසා ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ඒ අනුශාසනාව ඉගෙන ගෙන, උන්වහන්සේ ශ්‍රාවකයාගෙන් කුමක්ද අපේක්ෂා කළේ කියන දේ තේරුම් ගන්ට ඕන. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පරිනිර්වාණයෙන් පස්සේ සම්මුඛී රහතන් වහන්සේලාගේ, ඒ ශ්‍රාවකයින් වහන්සේලාගේ පරිනිර්වානයෙන් පසුව මේ ශාසනය බොහෝ කලක් පවතීවා කියන අදහසින් තමයි මේ ශික්ෂා පද පැනෙව්වේ. මේ නවාංග ශාස්තෘ ශාසනය පිහිටුවා වදාළේ, මේ ප්‍රාතිමෝක්ෂය උදෙසීම අනුදැන වදාළේ. එහෙනම් මෙන්න මේ කාරනා තුන අප තේරුම් ගන්ට ඕන. මේ කාරණා තුන අප පිළිගන්ට ඕන. එසේ පිළිගත්ත කෙනා ඒ පිළිගන්නේ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ මහා කාරුණික අවවාදයි.
ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ ශාසනයේ චිරපැවැත්ම පිණිස යම් ක්‍රමවේදයක්ද අනුගමනය කළේ එය භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අවබෝධය යි. මේ ශාසනය පිහිටුවේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ. මේ ශාසනය සුරක්ෂිත වෙන විදිය දන්නෙත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ. එහෙනම් ඒ තමයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අවබෝධය. එහෙනම් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ ශාසනය සුරැකීම පිණිස, චිරාත් කාලයක් පැවතීම පිණිස, යමක් අනුදැන වදාළේද ඒක අපි පිළිගත්තොත්, ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අවවාදය පිළිඅරගෙන එයට අනුව කටයුතු කිරීම පිණිස හිත පිහිටුවා ගත්තොත්, ඔහුට අවස්ථාවක් තියෙනවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ගෞරවයෙන් ඇසුරු කරන්ට.
එහෙනම් ඔබලා ශික්ෂාවට කැමති වෙනවා නම් කැමැති වන්නේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අපේක්ෂාව ඉටු කරන්නටයි. ප්‍රාතිමෝක්ෂය දෙසීමට කැමති වෙනවානම් කැමැති වන්නේ් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අපේක්ෂාව ඉටු කරන්ටයි. ඉතින් ඔබලා ඒ නවාංග ශාස්තෘ ශාසනය බොහෝ අයට කියාදෙමින් එයට හානි නොවන ආකාරයෙන් කටයුතු කරන්ට කල්පනා කරනවා නම් ඒ ඔබලා කැමැති වන්නේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අපේක්ෂාව ඉටුකරන්ට යි. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමඟ වාසය කරන කෙනෙක් බවට පත්වෙනවා. එහෙම නැත්නම් අප ඒ ධර්මය ඉගෙන ගන්නවා. නමුත් කවුද මේ ධර්මය කියල දුන්නේ කියලවත් දන්නේ නැහැ. ඊට පස්සේ මේ ධර්මයම අරගෙන අප ආඩම්බරය ඇති කර ගනී. එපමණයි සිදුවෙන්නේ. ඒ අවාසනාවන්ත ඉරණමට අපි ගොදුරුවීමේ ඉඩකඩ වැඩියි. ඇයි ඒ? මේ ලෝකේ අධිපති භාවයට පත්වෙලා ඉන්නේ මාරයා. ඒ මාරයාගේ වසඟයේ තමා සාමාන්‍ය මනුස්සයා නිතරම ඉන්නේ. මේ ඇස, කන, නාසය, දිව, කය, සිත කියන ආයතන හය මාර වසඟයේ තමයි තියෙන්නේ. කීකරු වෙන්ට නම් මාන්නය අයින් වෙලා යන්ට ඕන. නිහතමානීකම ඇතිකර ගන්ට ඕන. මාන්නය තියාගෙනම අප කල්‍යාණ මිත්‍රයා ඇසුරු කරනවා කියන කාරණය කරන්න කල්පනා කළොත්, කල්‍යාණ මිත්‍ර ඇසුර කියන එක නිවැරැදිව සිද්ධ වෙලා යන්නේ නැහැ. ඒ නිසා මේ අකුසල සහගත ස්වභාවයට ගොදුරුවීමේ ඉඩකඩ වැඩියි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩ සිටිය කාලෙත් මේවා බහුලව සිදුවුණා. එහෙනම් අද සිදු නොවී තියෙයි ද? අද ඊට වඩා සිද්ධ වෙන්න පුළුවන්. ඇයි, අද ප්‍රඥාවෙන් දුබල වූ මනුස්ස වර්ගයා තමයි ඉන්නේ. ප්‍රඥාව දුබල කරන දේට ම තමයි සමාජය විසින් මනුස්සයා පොළඹවන්නේ. ප්‍රඥාව ඇති කරණ ස්වභාවයට මනුස්ස වර්ගයා පොළඹවන ස්වභාවය ඉතා අඩුයි. එහෙනම් එබඳු ස්වභාවයක් තුළ අපිට අමාරුවේ නොවැටෙන්ට තියෙන ඉඩකඩ ඉතා අඩුයි.
එහෙනම් අපි රැකෙනව නම් රැකෙන්ට තියෙන එකම තැන තමයි කීකරුකම. කීකරු කෙනාට, අතිශයින්ම කීකරු කෙනාට, බොහෝ සෙයින් කීකරු කෙනාට, බොහෝ ප්‍රතිලාභ ලබාගන්ට පුළුවන්කම තියෙනවා. අකීකරු කෙනාට බොහෝ ප්‍රතිලාභ අහිමිවීමයි තියෙන්නේ. ඒ නිසා අපි කැමති වෙන්නේ ඔබලා කීකරුකම කියන කාරණාවට කැමතිවෙනවාට යි. අන්න එසේ කීකරුවෙන කෙනා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් පිහිටුවා වදාළ ශාසන චිරාත් කාලයක් පැවතීම උදෙසා යම් ක්‍රමවේදයක් හඳුන්වා දුන්න නම් පිහිටුවා වදාළ නම් අපට ඒ ගැන අනුශාසනා කළා නම්, අන්න ඒ දේ හිස් මුදුනින් පිළිඅරගෙන, තමන් අතින් ඒකට කවදාවත් හානියක් සිදු නොවන ආකාරයට කටයුතු කරන්ට සිත් පිහිටුවා ගනිවී.
නයනා නිල්මිණි
නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
අප බුදු සස්නෙහි දිවැස් ඇතියවුන්ගෙන් අගතැන්පත් වූවෝ අනුරුද්ධ තෙරුන් වහන්සේය. උන්වහන්සේ පදුමුත්තර බුදුරදුන් හමුවේ දී ධනවත් මනුෂයෙක්ව සිට බුදුරදුන් ප්‍රමුඛ මහාසංඝයාට සතියක් මහ දන් දී අවසාන දිනයේ පිරිවර සහිත තථාගතයන් වහන්සේට වටිනා වස්ත්‍රද පුදා දිවැස් ඇතියවුන්ගෙන් අග්‍රස්ථානය පැතූහ. පදුමුත්තර බුදුරදුන් පිරිනිවීමෙන් ඒ ධනවතා මහාසංඝයා වහන්සේ වෙත එළඹ දිවැස් ලැබීමට කළයුත්තේ කිමදැයි ඇසීය. “උපාසකය! එය සදහා ප්‍රදීපදානය දෙන්නට වටනේය”යි සංඝයා වහන්සේ වදාළහ. ඔහු යහපතැයි ගිවිස පදුමුත්තර බුදුරජානන් වහන්සේගේ ධතු පිහිටවා කළ සත්යොදුන් ස්වර්ණ චෛතයය වෙත දහස බැගින් පහන් දැල්විය හැකි පහන්ගස් දහසක් කරවීය. ඒවා ළගට කුඩා වූ ද ඒවා ළගට තවත් කුඩා වූද දහස් ගනන් පහන්ගස් කරවීය. එසේ කොට මහා පහන් පූජාවක් කෙලේය.
